VU – UTOnderzoek & ImpactSmart SocietiesInterviewsCultureel erfgoed wordt virtueel, inclusief en interactief

Cultureel erfgoed wordt virtueel, inclusief en interactief

De wereld ondergaat een digitale transformatie en dat geldt ook voor cultureel erfgoed. Binnen de projectlijn ‘Interactief Inclusief Erfgoed’ wordt onderzocht hoe nieuwe technologieën waarde kunnen toevoegen aan traditionele musea en culturele erfgoedsites. Daarbij wordt ook gekeken hoe daarmee een groter publiek kan worden bereikt en hoe bezoekers kunnen reageren op de inhoud. De focus in het onderzoek ligt nu op de ontwikkeling van een virtuele museumtentoonstelling die gebaseerd is op ‘HIER. Zwart in Rembrandts Tijd’. Deze werd ontwikkeld en getoond in het Rembrandthuis in Amsterdam en geeft inzicht in oude en nieuwe schilderijen die betrekking hebben op mensen van kleur in Nederland.

Het onderzoek is onderdeel van de Coalitie Smart Societies en brengt experts op verschillende vakgebieden samen. Het onderzoek wordt geleid door Jaco van Ossenbruggen en Claudia Libbi namens de VU Amsterdam en door Carolien Rieffe, Shenghui Wang en Dirk Heylen namens de UT.

Vorming van onze waarden
‘Interactief Inclusief Erfgoed is de spreekwoordelijke pot met goud als plaats voor onderzoek en ontwikkeling van nieuwe technologieën en hoe die de samenleving kunnen beïnvloeden. Cultureel erfgoed is een onmisbaar onderdeel van de samenleving en speelt een belangrijke rol bij de vorming van onze waarden en de manier waarop wij met de wereld omgaan. Wij moeten zorgvuldig nagaan hoe moderne technologieën een positieve verandering teweeg kunnen brengen. Bijvoorbeeld door meer verschillende mensen gelijke toegang te geven tot culturele kennis.’

Cultureel erfgoed speelt een belangrijke rol bij de vorming van onze waarden en de manier waarop wij met de wereld omgaan.


Vertalen naar de virtuele wereld
Wanneer je een museumtentoonstelling bezoekt, virtueel of in het echt, denk je misschien niet direct aan de ideeën die de samenstellers vooraf hadden of aan de boodschappen die ze je mee willen geven. ‘Toen we gingen samenwerken met curatoren van musea, ging veel van onze communicatie over hoe de tentoonstellingen een verhaal moesten vertellen. En het ging erover hoe we hun ideeën konden vertalen naar de virtuele wereld en naar een Virtual Reality (VR) ervaring.’

Culturele vooroordelen   
Profiteren van VR betekende echter meer dan alleen ‘het meeslepend maken’. ‘We begonnen te onderzoeken hoe bezoekers zich het beste door de virtuele ruimte konden bewegen, en of we daarbij hun oogbewegingen konden volgen.’ Dit bleek interessant te zijn voor twee verschillende onderzoekslijnen. In samenwerking met psychologen van de Universiteit Utrecht werd het virtuele museum een testomgeving om culturele vooroordelen te bestuderen van jongeren ten aanzien van diversiteit en culturele minderheden. Hoe zou een bezoek aan de tentoonstelling deze kunnen veranderen?

Een slimme museumgids
Ook was er belangstelling van computerwetenschappers die onderzoek doen naar conversational agents zoals chatbots. Zij zijn vooral benieuwd wat oogbewegingen zeggen over de nieuwsgierigheid van bezoekers. ‘Momenteel werken we aan de integratie van een slimme, virtuele museumgids die toegang zou kunnen krijgen tot de enorme hoeveelheid informatie die in museumdatabases is opgeslagen. Hij kan bezoekers door de tentoonstelling begeleiden, hun vragen beantwoorden en aanbevelingen doen over andere kunst die zij mogelijk interessant vinden.’

Als we kinderen door interactieve tentoonstellingen kunnen interesseren voor kunst en geschiedenis, kunnen we bijdragen aan de opvoeding van een generatie.

Bijdragen aan de opvoeding
‘Als wij beter begrijpen hoe wij kinderen door interactieve tentoonstellingen kunnen interesseren voor kunst en geschiedenis, kunnen we bijdragen aan de opvoeding van een generatie. En als we de juiste gegevens kunnen verzamelen om de reële impact van een tentoonstelling te meten, kunnen we in de toekomst ook betere tentoonstellingen maken. Ook de vraag of en hoe we verschillende verhalen moeten vertellen aan verschillende bezoekers is interessant. Daarvoor moeten we de ethiek onderzoeken van gepersonaliseerde, intelligente, virtuele agenten.’   

We willen ons onderzoek en onze samenwerkingen graag verder uitbreiden en zijn altijd op zoek naar studenten, onderzoekers en externe medewerkers met interesse in dit onderwerp. Neem contact op met onze coalitie voor meer informatie.